ارزیابی دارایی ها

ارزیابی و قیمت گذاری دارایی در مواقع متعددی لازم و ضروری است، قبل از پرداختن به روش ارزیابی دارایی ها، لازم است تعریف درستی از دارایی و انواع آن را داشته باشیم، در تعاریف حسابداری، دارایی ها را بصورت دارایی مشهود، دارایی نامشهود، و دارایی جاری یا ثابت دسته بندی می کنند:

تعریف دارایی (Asset) چیست؟

بر اساس تعاریف مورد قبول در علم حسابداری، تمامی اموال و حقوقی که دارای ارزش پولی و مالی باشند در زمره دارایی قرار می گیرند. این منابع با ارزش ممکن است در اختیار افراد، شرکتها بوده و یا دولتها مالکیت آنها را داشته باشند،

همچنین در مباحث علم حسابداری، دارایی‌ها یا بصورت جاری هستند یا بصورت ثابت (غیر جاری)، دارایی جاری بدین معناست که دارایی در طی یک سال به مصرف می رسد و یا دارای قابلیت نقدشوندگی بسیاری بالایی است و جریانات نقدی آن طی یک سال ایجاد خواهد شد.

تعریف دارایی مشهود (Tangible Asset) چیست؟

دارایی مشهود، همانگونه که از نام آن پیداست، دارایی هایی هستند که شکل فیزیکی دارند و قابل روئیت هستند، دارایی های مشهود شامل دارایی های ثابت مانند ماشین‌آلات، ساختمان‌ها و زمین و دارایی های جاری همچون فهرست موجودی کالا می‌شود. طرف مقابل دارایی های مشهود، دارایی های نامشهود هستند.

تعریف دارایی نامشهود (Intangible Asset) چیست؟

دارایی های نامشهود نیز بنا به تعریف به دارایی هایی که ماهیت فیزیکی یا واقعی ندارند اطلاق می گردد، عناوین مانند مالکیت‌های فکری شرکت‌ها مانند: حق ثبت اختراع، حقوق مالکیت و روش‌های منحصربه‌فرد تجاری، نام تجاری، علامتهای تجاری، شهرت و برند، سرقفلی، حق کپی رایت، حقوق انحصاری، نرم افزارهای رایانه ای، مشتریان، و …. ازجمله دارایی های نامشهود به شمار می آیند.

نحوه ارزیابی دارای های نامشهود را در مقاله ای تخصصی که منحصراً به این موضوع می پردازیم خواهیم آورد، در این متن بیشتر موضوع بحث ما، ارزیابی دارایی های مشهود با عناوین ذیل الذکر که بیشترین مخاطب جهت بهره مندی از خدمات کارشناس رسمی را دارند است:

عناوین دارایی های قابل ارزیابی:

• ارزیابی امتیازات
• ارزیابی نرم افزار و سخت افزار
• ارزیابی طلا و جواهرات
• ارزیابی معادن
• ارزیابی خودرو

بخش مختصری از عناوین دارایی های قابل ارزیابی که بیشترین مخاطب را جهت ارائه خدمات کارشناسی ارزیابی دارند، در سرفصلهای فوق آورده ایم، در این مقاله سعی خواهیم کرد توضیحی مختصر در مورد هریک از این عناوین که مفصلاً در جای خود به آن خواهیم پرداخت را بیان نماییم.

ارزیابی امتیازات

ارزیابی امتیازات، شامل طیف وسیعی از مجوزها و امتیازات دولتی است که به جهت شرایط احراز اخذ هریک از آنها و به نوعی انحصار، در بازار دارای ارزش و قیمت می باشند، مبنای ارزش گذاری امتیازات و مجوزها، روز ارزیابی است چراکه طیف وسیعی از این امتیازات در اثر مرور زمان، بخش عمده و یا کل اعتبار خود را از دست می دهند، مثال خیلی روشن، امتیاز مالکیت تلفن همراه که در اثر شکست انحصار و فراوانی آن، طی چند دهه گذشته، ارزش خود را به میزان قابل توجهی از دست داده است. از جمله موارد ارزیابی دارایی ها، ارزیابی مجوزها و امتیازات مانند، امتیاز داروخانه، امتیاز مرغداری، امتیاز گاوداری، امتیاز استخراج معدن و …. است.

ارزیابی برند

هرچند تعاریف متعددی برای برند بیان شده است، ولی آنچه واقعیت دارد، برند چیزی جدای از محصول است، برند مجموعه ای از ارتباطات احساسی و عملکردی است که مشتریان به آن احساس پیدا می کنند و به تعریف دیگر، قولی است که محصول با توجه به توقع مشتری به آن عمل می کند، روشهای متعددی برای ارزیابی برند نیز مورد عمل است، ولی آنچه که می توان بعنوان دو روش خیلی شایع و مورد استفاده بیان کرد، ارزیابی برند مبتنی بر هزینه (Cost-Based) و ارزیابی برند مبتنی بر بازار (Market-Based) است. از جمله موارد ارزیابی دارایی ها، ارزیابی برند شرکتها، محصولات و مجموعه های حقوقی است.

ارزیابی نرم افزار و سخت افزار

براساس تعریف سخت افزار به مجموعه ای از اجزای فیزیکی قابل روئیت مانند مانیتور، کیبورد، حافظه‌های رایانه Ram، دیسک سخت Hard Disk، ماوس، پرینترها، CPU (کارت گرافیک، کارت صدا، حافظه، مادربورد و چیپ‌ها) که با ترکیب خود مجموعه واحد یا پیچیده ای را تشکیل می دهند را شامل می شود. همچنین نرم افزار به مجموعه ای از ایده‌ها، مفاهیم، نمادها، رویه ها و مستندات است که قابل لمس نیستند و انجام کارهای مختلف بر روی سیستمهای کامپیوتری را فراهم می آورند. یکی از موارد درخواست ارزیابی دارایی ها، ارزیابی و قیمت گذاری نرم افزارها و سخت افزارهای کامپیوتری است.

ارزیابی طلا و جواهرات

طلا و جواهرات از جمله دارایی های مورد اطمینان با قابلیت نقدشوندگی بسیار بالا هستند، از نظر مالی این نوع دارایی هم تراز با پول نقد است، در ارزیابی دارایی ها، طلا و جواهرات بعنوان دارایی های مشهود و همچنین در زمره دارایی های منقول قرار می گیرند، در زمان ارزیابی یکی از مشکلات تهیه گزارش ارزیابی طلا و جواهرات توسط کارشناس رسمی دادگستری، تعیین مالکیت این نوع از دارایی است، بجز موارد خاصی که جواهرات نشاندار دارای شناسنامه معتبر هستند، ارزیابی این دارایی و اختصاص دادن به مالک کار ساده ای نیست.

ارزیابی معادن

از جمله موارد بسیار مهم و با ارزش از سرفصل دارایی ها، معادن هستند، هرچند در ایران مطابق قوانین مالکیتی، پروانه های استخراج معادن که صادر می شوند عمدتاً با عنوان حق بهره برداری مدت دار است، ولی همین پروانه به جهت حقوقی که برای بهره بردار ایجاد می کند دارای ارزش بسیار زیادی است، ارزشگذاری معادن، به پارامترهای متعدد بستگی دارد که در مقاله مفصل با عنوان ارزیابی معادن به آن خواهیم پرداخت.

ارزیابی خودرو

خودرو بعنوان یکی از داراییهایی که به وفور وجود دارد و در سرفصل دارایی های مشهود و منقول قرار می گیرد، برای عناوین استفاده های مختلف، افراد زیادی متقاضی ارزیابی خودرو هستند، در تهیه گزارش ارزیابی خودرو توسط کارشناس رسمی دادگستری، موضوعاتی مثل برند کارخانه خودرو سازی، سال ساخت خودرو، وضعیت ظاهری و فیزیکی خودرو و… در تعیین قیمت خودر و تأثیر گذار می باشند، در مقاله با عنوان ارزیابی خودرو بطور مفصل به این موضوع پرداخته شده است.